Sunday, September 15, 2013

पान ४५. प्रेमजीवन


प्रिय नैना,

काल एक वेगळेच झाले.  उद्विग्न अवस्थेत विचार करताना 'आदर्श' ही कविता लिहून गेलो आणि ती मनाच्या अवस्थेवर होती.  ती कविता रोहिणी वर लिहिलेली नव्हती हे जरा वेगळे झाले.  आपले मनोव्यापार आता मला पद्यात व्यक्त करायला जमू लागले आहे असे दिसते.  ही एक नवी सुरवातच म्हणायची नाही का?  मी कवी व्हायला लागलोय का गं?  पण आपण स्वतःला इतक्यात कवी समजायला नकोच नाहीतर लोक म्हणतील की झाला हा लगेच अर्ध्या हळकुंडाने पिवळा.

एक मात्र खरे की छंदांची माहिती मिळवून ते समजून घेतल्याने इतर कवींनी वेळोवेळी जो खजिना लिहून ठेवलाय त्यातले हिरे माणके ओळखायला खूप मदत होते.  कविता वाचताना तिचा छंद पण समजला की अधीकच आनंद होतो.  कवी अनिलांनी 'मुक्तछंद' नावाचा एक छंद काढला असे वाचले.  त्यात ते यमक वापरतच नाहीत आणि तरीही ओळींमधे ताल आणि लय वापरून कविता लिहितात. 

सहा, पाच अश्या अक्षरांचे गट वापरतात आणि त्यांना चरणक म्हणतात.  अश्या प्रत्येक चरणकाला म्हणताना सुरवातीच्या अक्षरावर आघात देऊन म्हणायचे असे मुक्तछंद छंदातली कविता म्हणायचे तंत्र पण त्यांनी सांगितलेले आहे.  त्यामची भग्नमंदिर आणि प्रेम आणि जीवन ही कविता याच त्यांच्या 'मुक्तछंद' छंदात आहे आणि त्यांनीच त्याचे नाव 'प्रेमजीवन' ठेवावे असे सुचवले आहे.

साधासुधा
(छंद: प्रेमजीवन)

कधी कधी वाटे, धावत जावे
रोहिणीला सर्व, यावे सांगून
माझा जीव तुझ्या, मधे गुंतला
देह भान गेले, हरपून गं
माझ्या कडे बघ, विचार कर
साधा सुधा एक, आहे मुलगा
नोकरी करतो, साधी सुधीशी
स्वप्न खूप तरी, उंच पाहतो
तुझ्या बरोबर, जगण्यासाठी
सुख तुझ्या डोळी, बघण्यासाठी
खूप करावेसे, वाटते त्याला

दिसलीस तेव्हा, पासूनच गं
तुझ्या प्रेमामधे, सहज आलो
तुझाच विचार, करता करता
इतके दिवस, जगत आलो
घाई नाही मला, असे नाही गं
तरीही पुरेसा, विचार कर
माझ्या बाबतीत, विचार जिथे
कोणीही माहिती, सांगेल तुला
दिसतोच आहे, सतत तुला
तसे तुला काही, नवीन नाही
तरीही ठरव, उत्तर तुझे
वाट पाहीन मी, अधिर इथे

~ रोहित

नैना, खरे सांगतो की अंत्ययमक लिहायची अशी खोड लागली आहे ना की यमक लिहायचे नाहीये असे म्हटल्यावर लगेच यमकाचा शब्द घेऊन त्याच्यातच पुढची ओळ लिहायची गरज उरत नाही पण यमक लिहिणाऱ्याला ते कठीण जाते.  मला सारखे यमक लिहावेसे वाटत होते, पण मी ठरवले की यमक नसले तर अधिक सयुक्तिक भावना कश्याने व्यक्त होते ते बघुया.  आता माझा प्रमजीवन मुक्तछंद काहीतरीच झाला असणार पण आपण काहीतरी नवे केले याचे नक्की समाधान आहे.

(छंद: प्रेमजीवन, सहा,पाच अक्षरे, यमक सहज साधले तर अनिवार्य नाही, कडव्याचे बंधन नाही)


(साधासुधा)
रोहित

संदर्भ:
प्रेमजीवन छंद - चिरयौवन - कवी अनिलांच्या निवडक कवितांचा संग्रह आणि त्याच्यातरी परिशिष्ठे(आवृत्ती - १९७१, सुविचार प्रकाशन, मिळण्याचे स्थान- वा. वि. मिराशी सार्वजनिक वाचनालय, विदर्भ साहोत्य संघ, नागपूर)

(रोहितची डायरी / तुष्की, नागपूर)
०९ सप्टेंबर २०१३, ०८:१०
+९१-९८२२२-२०३६५
tusharvjoshi [at] gmail [dot] com

No comments:

Post a Comment